Ətrafımızdakı dünya fərqli ola bilər; həm komediya, həm də faciə ən fantastik şəkildə qarışdırılır. Və yalnız insan onun qavrayışından asılıdır. Uzaq antik dövrdən ətraf mühitin estetik qavrayışı haqqında bir anlayış meydana gəldi və Qədim Roma komediyaları bu işdə əhəmiyyətli rol oynadı.
Gülməli olmasaydı, həyat sonsuz bir kabus ola bilərdi. Aydındır ki, bu qayda Roma şairi və komediya ustası Titus Maccius Plautus tərəfindən rəhbər tutulmuşdur. Komediyalarında tez-tez onsuz da bilinən qədim Yunan komediyalarının süjetlərindən istifadə edərək onları müasir gündəlik detallar və kobud əsgər zarafatı ilə parlaq şəkildə bəzədi.
Əlbətdə ki, onun işi yüksək cəmiyyətin diqqətini çəkmiş kimi görünmürdü, lakin kütləvi tamaşaçılar üçün Plautusun komediyaları o zəruri çıxış nöqtəsinə çevrildi, onsuz heç bir cəmiyyətdə yaşamaq bu qədər çətindir.
Romalıların gündəlik həyatının mədəni atmosferini anlamaq və bəlkə də yenidən yaratmaq üçün Plautusun komediyalarına müraciət etmək, Roma mədəniyyətini dəqiq əks etdirən Roma ləzzətinin estetikasını daha kəskin qəbul etməyə imkan verir.
Plautus, şübhəsiz ki, tamaşaçılarının gündəlik spesifik birliklərini nəzərə alırdı, o cümlədən personajlarının həyat prototiplərini tanımağa etibar edirdi.
Aydın məsələdir ki, "gizli komediya" nın xarakterləri və vəziyyətləri Roma ictimaiyyətinə yaxın idi, çünki məhz bu dövrdə Roma gerçəkliyi bir çox cəhətdən Yunan dünyasının obrazına uyğundur.
Çox vaxt estetik kateqoriya kimi komediya çox ziddiyyətlidir və faciəyə qarşı tarazlıq rolunu oynayır. Beləliklə, komiks müəyyən bir qarşıdurmanın nəticəsidir.
Görkəmli filosoflar Kant, Şopenhauer, Hegelin fikirlərindən başlayırıqsa, belə bir nəticəyə gəlmək asandır ki, hər hansı bir komik ziddiyyətdə iki və əvvəlcə əks prinsiplər var və əvvəlcə müsbət görünən şey nəticədə işarəsini dəyişir əksinə.
Komediyanın gülüş doğurması olduqca başa düşüləndir, yalnız bu gülüş ən güclü müsbət potensiala malikdir, tamaşaçı ətrafındakı çatışmazlıqları böyük ölçüdə aradan qaldırmağa və yeni münasibətlər sistemi yaratmağa imkan verir.
Gülməli vəziyyətlər yaratmaq üçün eyni Plautus və ondan sonra onu qəbul edən William Shakespeare hər cür ziddiyyətləri, əvəzetmələri və qarışıqlıqları geniş istifadə etdi. Üstəlik, gülüş vəziyyəti, bir qayda olaraq, nizam və xaos arasındakı ziddiyyətə söykənirdi.
Gülüş estetikasının özündə müxtəlif xəcalət halları, müəyyən mənasızlıq, müəyyən dağıdıcılıq var. Ancaq bunlar yalnız xarici təzahürlərdir, gülüş estetikasının dərin mahiyyətində müsbət bir yük daşıyır və insanı optimal çıxış yolu axtarmağa məcbur edir.
